Ik heb even getwijfeld hoe ik deze blog zou beginnen. Het is een verhaal over twijfel en niet zeker weten, over geloven en soms even niet. Dit verhaal is persoonlijk, maar pin me er niet op vast. Of wel, kijk maar even. In ieder geval is het niet mijn bedoeling om je tegen de schenen te schoppen, maar veel meer een gesprek op gang te brengen, in jezelf of met anderen. Net waar het nodig is.
Het heeft mij in ieder geval geholpen om het leven, geloven, de kerk en God te bevragen. Kom je er verder mee? Ja (en soms nee).
Twijfelen kan helpen
Dat is wel mijn ervaring. Door vragen te stellen, kom je verder. Ofwel doordat je merkt dat de antwoorden die je hebt, nog passen. Het kan ook zijn dat je onderweg merkt dat er iets wringt, niet (meer) klopt of anders moet. Op dat moment wordt er een keuze gevraagd om op weg te gaan – en daarmee het vertrouwde los te laten – op weg naar wat er komt. Of niet: je kunt ook blijven bij wat er was. Tenminste, dat wordt soms gedacht, maar dat is maar zeer de vraag. Kun je vasthouden aan die oude zekerheden, aan dat wat klopte tot de twijfel aanklopte?
Dat zou wel makkelijk zijn. Passend in ons straatje. Het zou in sommige situaties en momenten best handig als alles bij het oude zou blijven. Als je bepaalde beelden die je van jezelf of van God hebt, zo blijven. Dat geeft de illusie van controle. Maar we leven in een wereld die constant verandert en ik vrees dat de twijfel daarbij hoort.
Is twijfel erg?
Hoe je omgaat met twijfel, heeft alles te maken met hoe je ernaar kijkt. Twijfel is in het verleden – en dit gebeurt nog steeds – vaak ‘geframed’ als verkeerd, iets wat overwonnen moet worden, een teken van ongeloof. Dat heeft alles te maken met de geschiedenis van waarheid en de soms onbedoelde neven-effecten die daarin meekwamen. Eén van die effecten is dat het niet erg op prijs gesteld wordt om bepaalde opvattingen, ideeën, theorieën of dogma’s te bevragen. Een beetje twijfelaar stelt dan de vraag: Waarom niet?
Wat is twijfel?
Dat brengt ons bij de vraag wat twijfel dan is. Die vraag is niet eenvoudig om te beantwoorden. De twijfel heeft vele gezichten, maar de essentie van twijfel is wellicht die ‘beweging’: bewust de stap zetten om iets los te laten zonder te weten of er in die beweging iets komt om je aan vast te pakken.
En ja, ik denk dat het voordeel van de twijfel is dat je er bewust mee bezig bent. Natuurlijk, je kunt overvallen worden door gedachten, vragen, een unheimisch gevoel, maar dat is nog geen twijfel: de twijfel begint als je aan de slag gaat met die gedachten, vragen en gevoelens, als je het de ruimte geeft.
Vallende bladeren
Misschien heeft twijfel wel iets weg van de herfst. Of het nu gaat om een situatie in je werk, thuis of in je relatie, een geloofsvraag of een heftige gebeurtenis die je aan het denken zet: als je aan het twijfelen gebracht wordt, beginnen de bladeren te vallen. Dingen die je eerst zeker wist of dacht te weten, blijken anders te zijn. Wat je altijd zei of dacht, klinkt nu vreemd; het past niet meer. De bladeren van oude waarheden, overtuigingen, visies en idealen laten los.
Je kunt dan als een gek proberen om alle bladeren op te vangen en met wasknijpers terug te hangen aan de boom, maar zou het niet beter zijn om stil te staan bij dit schouwspel van twijfel en je af te vragen wat dit betekent. En waar het naartoe gaat.
En misschien wordt het wel winter. En zijn er bepaalde dingen in je leven of je geloof die kapotvriezen: beelden van hoe het moet, hoe het hoort, gedachten over wie je wilt zijn of over wie God is.
Voorbij de twijfel
De vraag is of je dat moet willen. Hopelijk heb je in deze blog geproefd dat twijfel niet verkeerd is, maar onderdeel is van het leven en van geloven. Tegelijkertijd zijn we nooit uitgedacht en blijven we ook hier aan de Verhalentafel doordenken over twijfel. De vraag die ik voor nu meeneem – en aan jou mee wil geven – is: